του Γ. Περάκη
Τα τελευταία χρόνια στην περίοδο της κρίσης οι Ελληνες ζούν σε κατάσταση σόκ με αντανάκλαση σ’ όλους τους κοινωνικούς τομείς.Τα στερεότυπα καταρρέουν, οι οικογενειακές σχέσεις δοκιμάζονται, οι φιλίες το ίδιο, ψάχνοντας όλοι απο κάπου να πιαστούμε. Ισως αυτή να είναι η εξήγηση της «άνθισης» των παραφυσικών φαινομένων, όπως λιτανειών που την εποχή της μεγάλης φτώχειας, τα οστεοφυλάκια της Εκκλησίας ανοίγουν το ένα μετά το άλλο και τα ιερά λείψανα ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα με το αζημίωτο φυσικά, στην αναβίωση ενός καλυμμένου θρησκευτικού Μεσαίωνα.
Εμείς επιμένουμε να σκεφτόμαστε ορθολογιστικά και ανατρέχουμε σε σημερινά κείμενα και συγκεκριμμένα στις αποφάσεις ανώτατων δικαστηρίων της χώρας, Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.), Ελεγκτικό Συνέδριο. Μιά μικρή αναδρομή των των αποφάσεων, και με ποιό σκεπτικό κατέληξαν σε:
Συνταγματικά
1) Μνημόνιο Ι
Το 2012 κρίθηκε να αποφασίσει για την συν-ταγματικότητα του 1ου μνημονίου. Το Σ.τ.Ε. απέρριψε τις προσφυγές του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, της ΑΔΕΔΥ, συνταξιού-χων και άλλων φορέων που στρέφονταν κατά του πρώτου Μνημονίου. Εκρινε ότι το μνη-μόνιο (Ν.3845/2010) δεν χρειαζόταν να ψηφι-στεί από τη Βουλή με πλειοψηφία των 3/5, καθώς δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση. Σύμφωνα με τους δικαστές, το μνημόνιο δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση κατά το άρθρο 281 του Συντάγματος, έτσι ώστε να χρειάζεται να ψηφιστεί από τη Βουλή με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών. Το γεγο-νός ότι το κείμενό του Μνημονίου έχει καταρ-τιστεί στην αγγλική γλώσσα «δεν έχει τον χαρακτήρα Διεθνούς Συνθήκης μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης και της Ελλάδας. Αποφάνθηκε παράλληλα ότι με το Μνημόνιο δεν αναγνωρίζονται εξουσίες σε όργανα διεθνών οργανισμών, οι οποίες περιορίζουν την άσκηση της εθνικής κυριαρ-χίας. Η ένταξη μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο,δεν περιορίζει την άσκηση της εθνικής μας κυριαρχίας.Παράλληλα, όπως τόνισαν συνάδουν με το Σύνταγμα και το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλει το Μνημόνιο όπως οι περικοπές αποδοχών, συντάξεων κλπ.
2) Μνημόνιο ΙΙ
Το ίδιο φυσικά συνέβη και στο 2ο μνημόνιο, τον Ιούνιο του 2014 όταν το μόνο αντισυνταγ-ματικό σκέλος έκρινε πως ήταν αυτό που αφορούσε την διαιτησία. Με καθυστέρηση 1,5 και πλέον έτους (19 μήνες για την ακρίβεια) το Σ.τ.Ε. δημοσίευσε τότε απόφα-ση με την οποία έκρινε αντισυνταγματικό το Μνημόνιο ΙΙ (Ν.4046/2012) μόνο κατά το σκέ-λος εκείνο με το οποίο καταργείται η μονομερής προσφυγή στη διαιτησία. Ολα τα άλλα μέτρα που προβλέφθηκαν σε βάρος των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, όπως είναι η μείωση των αποδοχών των εργαζομέ-νων κατά 22% και κατά 32% για τους νέους κάτω των 25 ετών, η κατάργηση του επιδ. γάμου, η κατάργηση της υπογραφής των εθνικών γενικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας (κατώτ. αποδοχές) μετά από δια-πραγματεύσεις εργοδοτών και εργαζομένων η λεγόμενη «μετενέργεια» κλπ, κρίθηκαν συν-ταγματικά. Οι δικαστές απέρριψαν ως αβά-σιμους για «λόγους υπέρτερου κοινωνι-κού συμφέροντος» όλους τους ισχυρισ-μούς της ΓΣΕΕ ΟΤΟΕ κλπ, που είχαν προσφύγει.
3) Το κούρεμα του PSI
Συνταγματικό, νόμιμο και σύμφωνο με το πρώτο πρωτόκολλο της (ΕΣΔΑ) έκρινε με δυο αποφάσεις το Σ.τ.Ε., το «κούρεμα» (PSI) των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που έγινε για «λόγους δημοσίου συμφέροντος» τον Μάρτιο του 2013. Συγκεκριμένα το Σ.τ.Ε. απέρριψε κατά πλειοψηφία όλους τους ισχυρισμούς των περίπου επτά χιλιάδων ομολογιούχων (φυσικών προσώπων, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, ΕΒΕΑ Ε.Ο.Φ. κλπ. Οι ομολογιούχοι υποστήριζαν ότι με το PSI είχαν απώλεια κε-φαλαίου 53,5%. Μάλιστα, σύμφωνα με τις δι-καστικές αποφάσεις, οι ομολογιούχοι υπο-χρεώθηκαν να πληρώσουν δικαστικά έξοδα τα οποία ανέρχονται στα 1.380 ευρώ.
4) Το Ελληνικό και οι δημόσιες υπηρεσίες
Η αποκρατικοποίηση οκτώ δημοσίων φο-ρέων, προχώρησε μετά την απόφαση της Ολομέλειας του Σ.τ.Ε. να απορρίψει τις προσφυγές των σωματείων και των εργαζο-μένων σε αυτούς.Ειδικότερα, το ΣτΕ απέρρι-ψε τις προσφυγές των Σωματείων και εργα-ζομένων πολιτών στον ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΟΔΙΕ, ΟΠΑΠ, ΔΕΠΑ, Ελληνικά Πετρέλαια, κλπ. Απέρριψαν ως απαράδεκτους όλους τους ισχυρισμούς των επίμαχων φορέων, καθώς έκριναν ότι οι συνδικαλιστικοί φορείς δεν έχουν έννομο συμφέρον να προσφύγουν στο Σ.τ.Ε. Παράλληλα ενέκρινε με 4 αποφά-σεις της, την μεταβίβαση του 30% των εγκα-ταστάσεων του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού της μαρίνας Ελληνικού και του Αγίου Κοσμά Αττικής στο ΤΑΙΠΕΔ, για 99 χρόνια.
5) Τα 14 Αεροδρόμια
Το ΣΤΕ απέρριψε σειρά προσφυγών που είχαν κατατεθεί κατά της παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην κοινο-πραξία της Fraport. Δεν έκανε δεκτές τις αιτή-σεις ακύρωσης της παραχώρησης των αερο-δρομίων που είχαν καταθέσει αυτοδιοικητικοί και άλλοι φορείς.
6) Το μαύρο στην ΕΡΤ
Το ΣΤΕ είχε κρίνει συνταγματικό και νόμιμο και μη αντίθετο στην (ΕΣΔΑ) το «μαύρο» που έπεσε στην ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2013, ενώ παράλληλα αποφάνθηκαν ότι απολύσεις των 2915 εργαζομένων στην ΕΡΤ δεν υπάγονταν στο νόμο για τις ομαδικές απολύσεις. Απορρίφθηκαν τότε όλοι οι ισχυ-ρισμοί της ΠΟΣΠΕΡΤ ως αβάσιμοι.
7) Αμετάκλητη απόφαση του ΣτΕ: Αντι-συνταγματικές οι περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις.
Αντισυνταγματικές και αντίθετες στην Ευρω-παϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), έκρινε το ΣΤΕ, τις μειώσεις των κυ-ρίων και επικουρικών συντάξεων του ιδιω-τικού τομέα που έγιναν το 2012. Οι αποφάσεις αυτές ωστόσο, δεν έχουν αναδρομική ισχύ, αλλά ισχύουν από σήμε-ρα, ημέρα της δημοσίευσής τους ενώ συμβα-τές με το σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, κρίθηκαν οι περικοπές των συντάξεων που έγιναν κατά τα έτη 2010-2011. Επιστροφή ποσών για περικοπές συντάξεων του 2012, θα υπάρξει μονάχα σε μία συνταξιούχο που προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς και σε όσους συντα-ξιούχους έχουν προσφύγει μέχρι σήμερα στα Διοικ. Δικαστήρια της χώρας για τις εν λόγω περικοπές. Σύμφωνα με το Σ.τ.Ε. οι συντά-ξεις του ιδιωτικού τομέα θα πρέπει να επα-νέλθουν στα επίπεδα του 2012. Εκρινε επίσης ότι παρεκκλίσεις ως προς την αναγ-καιότητα της υπάρξεως ή ως προς το περιε-χόμενο της επίμαχης μελέτης, θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν μόνο σε ακραίες περι-πτώσεις. Κατά την οξύτατη δημοσιονομική κρίση στις αρχές του 2010 «υφίστατο άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης της οικονομίας και χρεοκοπίας της χώρας».
8) Το ΣτΕ απέρριψε την αίτηση κατοίκων της Χαλκιδικής κατά της εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές.
Σύμφωνα με την απόφαση συνάγεται ότι αυτές προωθούν την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή της στην οικο-νομική ανάπτυξη της χώρας, με δυνατότητα χωροθέτησης των απαραίτητων υποστηρι-κτικών εγκαταστάσεων πλησίον των χώρων εξόρυξης, κατά τρόπο ώστε οι περιβαλλον-τικές επιπτώσεις της δραστηριότητας να συγ-κεντρώνονται σε περιορισμένο χώρο και να μην διαχέονται σε εκτεταμένη έκταση, ακόμα κι αν χωροθετείται εντός δασών και δασικών εκτάσεων ή περιοχών του δικτύου Natura.
Αντισυνταγματικά
1) Σ.τ.Ε. 2192/14Ολομέλεια. Αντισυνταγμα-τικές οι περικοπές των μισθών και συντά-ξεων στρατιωτικών ενόπλων δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας.
Το Δικαστήριο συνέδεσε το ειδικό εξουσιαστι-κό καθεστώς υπό του οποίου τελούν όσοι εργάζονται στις ένοπλες δυνάμεις και τα σώ-ματα ασφαλείας, με την ιδιαίτερη μισθολογική μεταχείριση την οποία διαχρονικά απολαμβά-νουν ως αντιστάθμισμα, η οποία μάλιστα συνιστά υποχρέωση του νομοθέτη. Ακολού-θως, το Σ.τ.Εέκρινε ότι ο νομοθέτης κατά τη λήψη των επίμαχων νομοθετικών μέτρων δεν έλαβε υπόψη του τα κριτήρια που επιτάσσει η αρχή της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχεί-ρισης, αλλά το αριθμητικό κριτήριο σύμφωνα με το οποίο όλα τα ειδικά μισθολόγια αντιμε-τωπιζόμενα συλλήβδην ως ένα ενιαίο οικονο-μικό μέγεθος θα έπρεπε να μειωθούν κατά 10%, μείωση η οποία αθροιστικά και με άλλα νομοθετικά μέτρα οικονομικής και φορολογ-ικής φύσης ξεπερνά τα ακραία όρια που θέτει το Σύνταγμα υπέρβαση που δεν μπο-ρεί να δικαιολογηθεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Σχόλιασμός: Ομολογουμένως, η απόφαση δίνει ουκ ολίγες αφορμές για σκέψη και προ-βληματισμό2. H αναφορά του άρθρου 5 του Συντάγματος, το οποίο για πρώτη φορά απο-τελεί αντικείμενο συστηματικής ερμηνείας από το Δικαστήριο. Στο σημείο αυτό, θα πρέ-πει να σημειωθεί ότι η αναφορά της εν λόγω συνταγματικής διάταξης στη νομολογία είναι ιδιαιτέρως ισχνή. Είναι δε πρωτοφανής και επιπλέον, η εφαρμογή της συνδέεται και με την οικονομική διάσταση της ανθρώπι-νης αξιοπρέπειας, αυτή της αξιοπρεπούς διαβίωσης, η οποία φαίνεται να μεταβάλ-λεται ποιοτικά και ποσοτικά ανάλογα με την «κατηγορία» των υπαλλήλων. Ο τρό-πος μεταχείρισης, επομένως του δικαιώματος της αξιοπρεπούς διαβίωσης από το Δικαστή-ριο φαίνεται να σκιαγραφεί μία συγκεκριμένη κοινωνικοοικονομική δομή μεταξύ των μελών της κοινωνίας μας και προοιωνίζει μια αντίλη-ψη, η οποία διασπά την κοινωνία σε πολλα-πλά στρώματα με διακριτούς ρόλους, διαφο-ρετικά προνόμια και κυρίως, στεγανά και αυστηρή οριοθέτηση. Τέλος, σαν μία γενι-κότερη σκέψη, αξίζει να αναφερθεί ότι η σύγκριση με σκοπό την ανεύρεση της δια-φορετικότητας ή και της «ανωτερότητας» ήτοι της ύψιστης αποστολής, είναι σίγου-ρο ότι δεν μπορεί να αποβεί προς όφελος κανενός εν τέλει και πολύ περισσότερο ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την εδραίω-ση της κοινωνικής ειρήνης και της ομαλής συμβίωσης του συνόλου των πολιτών της κοινωνίας μας.
2) Αντισυνταγματικές οι περικοπές στις συντάξεις των δικαστών.
Οσον αφορά στους συνταξιούχους δικαστές το Ελεγκτικό Συνέδρίο σε διάσκεψη κεκλει-σμένων των θυρών έκρινε αντισυνταγματικές και αντίθετες στην ΕΣΔΑ τις αναδρομικές, από 21/08/12 περικοπές των συντάξεων των δικαστικών. Εκριναν δηλαδή ότι οι περικοπές υπερβαίνουν τα όρια που θέτουν οι συνταγ-ματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη. Αναγνώρισαν παράλληλα το δικαίωμα του Κράτους να μειώνει τις συντάξεις των δικαστικών όμως η μείωση αυτή δεν μπορεί να γίνει χωρίς να έχει προηγουμένως εκτιμηθεί το δημοσιονο-μικό όφελος, σε σχέση με τις επιπτώσεις που η μείωση αυτή, καθώς και αν η μείωση είναι αναγκαία ή θα μπορούσε να ανα-πληρωθεί με άλλα μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος, με μικρότερο κόστος.
3) Απόφαση Σ.τ.Ε. 295/2017: Δεν υπό-κεινται σε εισφορά αλληλεγγύης τα ανα-δρομικά της έκτακτης παροχής των δικα-στών
Το ΣτΕ δικαίωσε δικαστή στον οποίο η ΔΟΥ. Παλαιού Φαλήρου είχε επιβάλλει ειδική εισφορά αλληλεγγύης στο ποσό των 46.022 ευρώ που είχε λάβει και αντιπροσώπευε την 4η δόση των αναδρομικών της έκτακτης παροχής που είχαν λάβει (Ν.3620/07) όλοι οι δικαστές, οι εισαγγελείς και τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.Το ΣτΕ έκρινε ότι η έκτακτη παροχή, η οποία προβλέφθηκε να εξοφληθεί σε 5 δόσεις, έχει τον χαρακτήρα αναδρομικών αποδοχών των δικαστικών λειτουργών από την άσκηση του λειτουργήματός τους και αυτό ανεξάρτητα από το πότε εισπράττεται η κάθε δόση, ανάγεται πάντως στο διάστημα από 1.1.2003-31.12.2007.
4) ΣτΕ 1738/2017. Παραγραφή φορολογι-κών αξιώσεων του Δημοσίου
(Α) Η αρχή της ασφάλειας του δικαίου η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αρχή της προστατευόμενης εμπι-στοσύνης του διοικουμένου επιβάλλει ιδίως, τη σαφήνεια και την προβλέψιμη εφαρμογή των εκάστοτε θεσπιζομένων κανονιστικών ρυθμίσεων και πρέπει να τηρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν σοβαρές οικο-νομικές επιπτώσεις στους ενδιαφε-ρόμενους.
Α1) Ειδικότερα, η ως άνω θεμελιώδης αρχή η οποία εξυπηρετεί σκοπούς δημοσίου συμ-φέροντος, επιτάσσει, όσον αφορά την εκ μέ-ρους του τήρηση των κανόνων της σχετικής με τις ανωτέρω επιβαρύνσεις νομοθεσίας, να μη μπορεί να τίθεται επ' αόριστον εν αμφιβόλω
Α2) Συνακόλουθα, για την επιβολή επιβαρύν-σεων, υπό την μορφή φόρων, τελών, εισφο-ρών και σχετικών κυρώσεων, απαιτείται να προβλέπεται προθεσμία παραγραφής..
(Β) Ενόψει της συνταγματικής αρχής της ανα-λογικότητας και προς αποφυγή ενθαρρύν-σεως ενδεχόμενης απραξίας της φορολογι-κής διοικήσεως, η παραγραφή πρέπει να έχει εύλογη διάρκεια, λαμβανομένου, μάλιστα υπόψη του ότι πλέον διευκολύνεται η διαδι-κασία ελέγχου τόσο λόγω των συγχρόνων ηλεκτρονικών μεθόδων ελέγχου, όσο και λό-γω του γεγονότος ότι πολλά δεδομένα των φορολογουμένων εισάγονται στο σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής των δηλώσεων φό-ρου εισοδήματος, χωρίς να χρειάζεται καμία ενέργεια εκ μέρους των φορολογουμένων.
5) Σ.τ.Ε. 2934/2017 Η απόφαση για τα «συμπληρωματικά» στοιχεία των κατα-θέσεων στις ημεδαπές τράπεζες.
Το Σ.τ.Ε. αποφάσισε ότι, πέραν της πεν-ταετίας κανένα στοιχείο δεν μπορεί να θεω-ρείται νέο ή συμπληρωματικό ώστε να δικαιο-λογείται φορολογικός έλεγχος. Με απλά λό-για, η πρόσφατη απόφαση του Σ.τ.Ε. ακύρω-σε κάθε δυνατότητα παράκαμψης της από-φασης του Ιουνίου και έβαλε φρένο στον έλεγχο υποθέσεων φοροαποφυγής ύψους 500 δις. ευρώ. Εαν υποτεθεί ότι φορολογού-σαμε το 30% της φορολογητέας ύλης που έχει διαφύγει και φορολογώντας την με 40% έχουμε καταφέρει να εισπράξουμε (499.246 δις Χ 30% Χ 40%) = 60 δις. Στη περίπτωση αυτή δεν υπήρχαν «λόγοι δημοσίου συμφέροντος»;
Ο συντάκτης του παραπάνω κειμένου όταν έγραψε την τελευταία λέξη, όντας μη νομικός προ-σπάθησε να κατανοήσει τις αιτιολογήσεις της συνταγματικότητας και της αντισυνταγματικό-τητας, των μέτρων που έχουν ληφθεί. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες δεν τα κατάφε-ρε. Τότε έγειρε στη πολυθρόνα του γραφείου του αποκαμωμένος. Ετσι τον πήρε ο ύπνος. Είδε τότε ένα όνειρο, ότι ένας εξωγήινος των πλησίασε με φιλικές διαθέσεις και κουβέντα στην κουβέντα, ζήτησε απο τον εξωγήινο να τον βοηθήσει στο πρόβλημα που τον βασάνιζε. Ο εξωγήινος του έδωσε μια πειστική εξήγηση. Τότε ξύπνησε ιδρωμένος και προσπαθούσε να θυμηθεί τον διάλογο. Παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες του, δεν τα κατάφερε.
Μετά απο λίγο κατέρρευσε.
1. Το άρθρο 28:
1α) Κανόνες του διεθνούς δικαίου και διεθνείς οργανισμοί. Oι γενικά παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθε-τη διάταξη νόμου. H εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμβάσεων στους αλλοδαπούς τελεί πάντοτε υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.
1β) Για να εξυπηρετηθεί σπουδαίο εθνικό συμφέρον και να προαχθεί η συνεργασία με άλλα κράτη, μπορεί να ανα-γνωρισθούν, με συνθήκη ή συμφωνία, σε όργανα διεθνών οργανισμών αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα. Για την ψήφιση νόμου που κυρώνει αυτή τη συνθήκη ή συμφωνία απαιτείται πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών.
Συμπεράσματα:
Εντός του άρθρου 28 υπάρχουν κάποιες έννοιες που δεν τηρούνται, άλλες που αντιμάχονται η μία την άλλη και άλλες που ερμηνεύονται κατά το δοκούν. Οι αντιφάσεις και οι γενικολογίες/αοριστίες του άρθρου 28 ένα πράγμα υποδηλώνουν, ότι φτιάχτηκε ως ‘γέφυρα’ για μία μελλοντική κατάσταση. Την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η επιτυχία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην άγνοια του λαού.
Η παραβίαση του πνεύματος του Ελληνικού Συντάγματος είναι βασική προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
2. Στέλλας Χριστοφορίδου, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης, Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Δικηγόρου
Γιάννης Περάκης
Οικονομολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου